
گیاه زامیفولیا (نام علمی: Zamioculcas Zamiifolia) به خانواده گل شیپوریان تعلق دارد. زامیفولیا گیاهی علفی و همیشه سبز است که معمولا تا حدود 45 الی 60 سانتیمتر رشد میکند، اما گیاهان مسن میتوانند به حدود 120 سانتیمتر نیز برسند.
زامیفولیا گیاهیست زیبا با برگهای چرمی و براق که بسیار مناسب آپارتمان است، چرا که گیاهی مقاوم بوده و برای منازلی که دسترسی کافی به نور ندارند ایده آل میباشد. همچنین از جمله گیاهانیست که برای افراد مبتدی و کسانی که علاقه زیادی به پرورش گیاهان دارند ولی اطلاعات کافی درباره آنها ندارند مناسب است، زیرا زامیفولیا گیاه بسیار مقاومی است و خشک کردن آن کار بسیار سختی است!
برگهای گیاه محور اصلی به طول 40 الی 60 سانتیمتر دارند و در دو سوی این محور 6 الی 8 جفت برگچه به طول 7 الی 15 سانتیمتر قرار دارد. دلیل اصلی محبوبیت این گیاه نیز برگهای آن است. زامیفولیا به طور کل گیاهی همیشه سبز است اما در طی دورانهایی که خشکی میکشد برگهای خود را از دست میدهد و به رکود میرود و زمانی که رطوبت مناسب را دریافت کند رویش مجدد برگها آغاز میشود.
گلهای این گیاه چندان جالب توجه نیستند و در صورت شکل گیری حدود 5 الی 7 سانتیمتر طول دارند و در قسمت پایین گیاه و از اواسط تابستان الی اوایل پاییز ظاهر میشوند. از نامهای انگلیسی این گیاه میتوان به ZZ Plant (که از همه متداول تر است.)، Zuzu Plant و .. اشاره کرد.
توجه داشته باشید که تمامی قسمتهای این گیاه دارای ماده کلسیم اگزالات است و در صورت مصرف شدن میتواند مشکلاتی برای پوست و یا دستگاه گوارشی ایجاد کند. به همین دلیل هنگام کار کردن با این گیاه بهتر است دستکش به دست کنید و آن را دور از دسترس کودکان و یا حیوانات خانگی قرار دهید.
تکثیر زامیفولیا به 2 روش زیر امکان پذیر است:
یکی از روشهای تکثیر گیاه زامیفولیا از طریق قلمه برگ (برگچه) است. برگها را دقیقا از قسمتی که به محور متصل است جدا میکنیم و در مخلوطی سبک و مرطوب قرار میدهیم.
از ترکیبهای مختلفی به این منظور میتوان استفاده کرد، مثلا ترکیب کوکوپیت + پرلایت و یا خاک برگ + شن و یا پیت ماس + شن و یا هر ترکیب دیگری که علاوه بر نگهداری رطوبت از بافت سبک و زهکش بسیار خوب برخوردار است میتوان استفاده کرد.
بعد از قرار دادن قلمهها در مخلوط کاشت، پوشاندن سطح گلدان با لایهای از پلاستیک شفاف به ماندگاری رطوبت هوای اطراف قلمهها کمک میکند. در مدت زمانی که برگها به نظر در حال پوسیدن هستند، ساختارهای غدهای شکل در قسمت زیرین خاک در حال شکل گرفتن است که این ساختارها در نهایت گیاهان جدید را شکل میدهند.
روند شکل گیری این غدههای کوچک 6 الی 7 ماه میتواند طول بکشد و رویش برگها از آنها نیز چند ماه زمان نیاز دارد، به بیان دیگر تکثیر این گیاه از قلمه برگ حتی میتواند تا حدود یک سال نیز طول بکشد. تقسیم گیاه و به بیان دیگر تقسیم ریزوم گیاه روش دیگر تکثیر آن است. زمانی که گیاه به خوبی متراکم و بزرگ شده است، هنگام تعویض گلدان میتوان توده ریزومهای گیاه را از هم جدا کرد و هر قسمت را به عنوان گیاهی مستقل در گلدانی جداگانه کشت کرد.
روند شکل گیری غدههای جدید در زیر خاک بسیار کند است. گاهی ممکن است در طی این مدت زمان با قهوهای یا زرد شدن قلمه برگها مواجه شوید. اما در دور ریختن آنها عجله نکنید و انتهای چند برگ را حتما بررسی کنید. اما در انتهای همان برگهای به ظاهر از بین رفته، میتواند غده مربوط به گیاه جدید شکل گرفته باشد.
بنابراین قبل از دور ریختن برگهای زرد و پوسیده، انتهای آنها را حتما بررسی کنید. تشکیل شدن غده در انتهای برگهای تهیه شده از گیاه مادری و سپس شکل گیری برگ جدید و ریشه زایی این غدهها. توجه کنید که در این مورد، برگهای گیاه مادری اگرچه در طی روند شکل گیری غدههای گیاه جدید از بین نرفتهاند اما در نهایت خواهند پوسید و جزء گیاه جدید نخواهند شد.
برای بیرون آوردن گیاه و جلوگیری از صدمه به ساقههای زیرزمینی و ریشههای گیاه ابتدا گیاه را به شکل افقی روی زمین قرار دهید. با وسیلهای تیز، بدنه گلدان را شکاف دهید. شکاف را بیشتر کنید تا اکثر بدنه گلدان از اطراف توده ریشههای این گیاه آزاد شود.
توده ریشه و ساقههای زیرزمینی را از ناحیهای که موجب آسیب رسیدن به ساقههای زیرزمینی نمیشود از هم جدا کنید. سپس هر قسمت را به شکل جداگانه در گلدانی مستقل میکاریم.
✅ زامیفولیا مکانی با نور متوسط را میپسندد و اگرچه مکانهایی با نور کم را نیز به خوبی تحمل میکند، اما بهترین و مناسب ترین رشد خود را در مکانی با نور متوسط خواهد داشت. اگر مکان شما پر از نور است مراقب باشید که نور مستقیم آفتاب به گیاهان برخورد نکند، زیرا موجب سوختن حاشیه و نوک برگها و در موارد شدید ریزش برگها میشود. نور کم محیط مشکل خاصی را برای این گیاه ایجاد نمیکند.
✅ زامیفولیا از جمله گیاهانی است که اکثرا از وجود آب اضافی در محیط اطراف ریشه آسیب میبیند تا از خشکی خاک. وجود آب اضافی ابتدا موجب رنگ زرد و قهوهای برگها، ریزش آنان، پوسیدگی ساقههای زیرزمینی و در نهایت از بین رفتن تمامی گیاه خواهد شد!
بنابراین زمانی این گیاه را آب دهید که نه تنها سطح خاک بلکه خاک تا عمق حدود 5 سانتیمتری خشک شده باشد. توجه کنید مسئله ماندگاری آب در خاک پای گیاه به خصوص در طی زمستان موجب از بین رفتن گیاه به دلیل پوسیدگی ریزومها و همچنین ریشه گیاه خواهد شد.
زیرا در طی زمستان که اصولا دمای محیط سرد تر نیز هست، گیاه فعالیت بسیار کمتری دارد و نسبت به رطوبت ماندگار در خاک بسیار حساس است. بنابراین در طی فصول سرد نسبت به آبیاری این گیاه اصرار نکنید و فقط زمانی گیاه را آب دهید که حتما سطح خاک خشک شده باشد.
از سوی دیگر نگرانی از مسئله آبیاری بیش از اندازه نباید موجب شود که به این گیاه خشکی داد. زیرا خشکی کشیدن گیاه نیز موجب ریزش برگهای آن خواهد شد. بنابراین بهترین راه امتحان کردن وضعیت رطوبتی سطح خاک تا عمق 5 سانتیمتری است تا نسبت به آبیاری آن بهتر بتوان تصمیم گرفت.
✅ زامیفولیا بهترین رشد خود را در دمای 18 تا 26 درجه سانتیگراد انجام میدهد و دمای 15 درجه سانتیگراد حداقل دمای مناسب برای نگهداری زامیفولیا است و زمانی که دما به کمتر از 10 درجه سانتیگراد برسد برگهای گیاه بسیار کم رنگ خواهند شد و در دمای صفر درجه گیاه به طور کل از بین خواهد رفت!
در طیف دمایی مناسب این گیاه یعنی 18 تا 26 درجه سانتیگراد هر مقدار که به سمت دمای گرم برویم، رشد و توسعه برگهای این گیاه نیز بهتر و با سرعت بیشتری انجام میگیرد.
از طرفی مشکلی که دمای سرد تر برای این گیاه ایجاد میکند بیشتر به دلیل عدم مصرف آب موجود در خاک است تا دمای خنک هوا. زیرا در هوای خنک (با نزدیک شدن به 15 درجه سانتیگراد) فعالیت و مصرف آب در این گیاه نیز کاهش مییابد و اگر آن را به همان صورتی که در دماهای گرم تر آبیاری میکنیم آبیاری کنیم، در واقع به پوسیدگی و از بین رفتن گیاه کمک خواهیم کرد.
✅ زامیفولیا به خاکی سبک و با زهکش خوب نیاز دارد، زیرا ماندگاری آب اضافی حاصل از آبیاری موجب پوسیدگی ساقههای زیرزمینی (ریزوم) و ریشههای آن میشود. از انواع مخلوطهای خاکی سبک میتوان استفاده کرد.
به عنوان مثال میتوان از ترکیب خاک معمولی + خاک برگ + شن و یا کوکوپیت + پرلایت + شن استفاده کرد. زمانی که ریشههای گیاه از منافذ زیرین گلدان بیرون آمد، نشانه این است که باید گلدان گیاه را عوض کرد.
گلدان جدید تر را کافی است که فقط یک سایز بزرگ تر از گلدان قبلی در نظر بگیرید زیرا انتخاب یک گلدان بزرگ تر فقط منجر میشود که گیاه تا مدتی که ریشهها حجم داخلی گلدان را پر کنند، رشد ساقه و برگ خوبی نداشته باشد.
زمان مناسب تعویض گلدان این گیاه نیز در اوایل فصل بهار است. به یاد داشته باشید که برای کمک به زهکش بهتر گلدان حتما بر روی منافذ کف گلدان چندین تکه سفال شکسته و یا قلوه سنگهای کوچک قرار دهید.
✅ برای کود دهی به این گیاه در طی فصل بهار و تابستان میتوان هر 6 هفته یک بار از کودی ملایم همانند 10-10-10 استفاده کرد. اگر کود 20-20-20 در اختیار دارید غلظت آن را به نصف کاهش دهید و بعد استفاده کنید، زیرا زامیفولیا به طور کل گیاهی کند رشد است و نیاز زیادی به کود ندارد. کود دهی را از اوایل یا اواسط پاییز تا فرا رسیدن فصل بهار متوقف کنید.
✅ گیاه زامیفولیا دچار آفت و یا بیماری خاصی نمیشود. البته آفات شایعی همانند کنه تارعنکبوتی، شپشکها و کنهها اگر در محیط وجود داشته باشند و سایر گیاهان را آلوده کنند ممکن است که به سراغ این گیاه نیز بیایند.
✅ از بیماریهای قارچی نیز میتوان به انواعی همانند سفیدک پودری، زنگ گندم و یا لکه برگی قارچی و همچنین باکتریایی اشاره کرد که رایج نیستند، اما شرایط محیطی نامناسب میتواند شیوع آنها را گاهی تحریک کند.
✅ مسئلهای که بیش از هر مورد دیگری موجب از بین رفتن گیاه میشود، آبیاری زیاد و نامناسب بودن زهکش خاک است که موجب پوسیدگی ریزومها (ساقههای زیرزمینی) و ریشههای گیاه خواهد شد.