خانه »
آلوئه ورا گیاهی با خواص شگفت آور است، اما اکثر مردم خواص آلوئه ورا را محدود به پوست و صنایع آرایشی میدانند که این باور اشتباه است و خواص آن بسیار بیشتر از آن چیزی است که تصور میشود. در طب سنتی هندوستان از آلوئه ورا برای درمان یبوست، بیماریهای پوستی، آلودگی بدن با کرمها، عفونتها و درمان کولیک (قولنج) استفاده میشود. در طب چینی آلوئه ورا برای درمان بیماریهای قارچی تجویز میشود. در دنیای غرب آلوئه ورا به طور گستردهای در تولید لوازم آرایشی، داروها و صنایع غذایی استفاده میشود. امروزه صنایع مرتبط با استخراج عصاره آلوئه ورا از بزرگ ترین صنایع وابسته به گیاهان است. برای آشنایی با خواص آلوئه ورا و شرایط نگهداری آن نوشته زیر را بخوانید.
خواص و شرایط نگهداری آلوئه ورا
دو ترکیب موجود در آلوئه ورا خاصیت دارویی بالایی دارند. ژل که از سلولهای موجود در مرکز برگ به دست میآید و ماده دیگر نوعی شیره است که از سلولهای موجود در زیر پوست آلوئه ورا به دست میآید. بسیاری از افراد از ژل آلوئه ورا برای درمان عارضههای پوستی مانند سوختگی، آفتاب سوختگی، یخزدگی، پسوریازیس و تبخال استفاده میکنند، در حالی که خواص آلوئه ورا به همین موارد محدود نمیشود. ژل آلوئه ورا در درمان آرتروز، بیماریهای روده، تب، خارش و التهاب نیز مؤثر است. از ژل آلوئه ورا در کاهش علائم آسم، زخم معده، دیابت و کاهش عوارض جانبی پرتو درمانی هم استفاده میشود.
شیره آلوئه ورا در درمان افسردگی، یبوست، آسم و دیابت مؤثر است.
به طور خلاصه خواص آلوئه ورا عبارتند از:
میتوانید از ژل و شیره این گیاه استفاده کنید. کافی است یک برش مورب روی برگهای آلوئه ورا ایجاد کنید تا شیره آن خارج شود. برای جدا کردن ژل از برگها نیز باید گیاه را به آرامی و از طول ببرید و با برش عرضی، ژل میانی آن را خارج کنید. این ژل مزه خاصی ندارد اما اگر گاهی احساس میکنید طعم تلخی دارد، احتمال آنکه ژل از برگ به خوبی جدا نشده باشد زیاد است. این ژل را میتوان به صورت خوراکی یا موضعی استفاده کرد.
توجه فرمایید که در مصرف گیاه آلوئه ورا نباید زیاده روی کرد، چرا که مصرف بیش از اندازه آن موجب از بین رفتن تعادل آب و الکترولیتهای بدن میشود. توصیه شده روزانه بیش از یک قاشق از ژل آلوئه ورا میل نکنید.
از آلوئه ورا برای درست کردن انواع نوشیدنی نیز استفاده میشود و مصرف خوراکی آن هواداران خاص خود را دارد. دست شما برای ساختن ترکیبهای مختلف شربت و نوشیدنی از این ماده پر سود کاملا باز است. حتی از ترکیبهای سادهای مانند چند پر نعناع و مقداری لیمو ترش تازه و کمی عسل به همراه ژل آلوئه ورا میتوانید نوشیدنی خنکی برای تابستان تهیه کنید که سلامتی را به شما هدیه میدهد.
آلوئه ورا یکی از گونههای سرده آلوئه (سگلها) است. آلوئه ورا جزو گیاهان پایا، خشکیزی و آبدار محسوب میشود. برگهای آلوئه ورا شکل مثلثی، رنگ سبز، حالت آبدار و لبههای دندانهدار دارند. به نظر میرسد خاستگاه آلوئه ورا کشور سودان باشد. بعدها پای آلوئه ورا به منطقه مدیترانه، نقاط گرمسیری و قارههای آفریقا، آسیا، اروپا و آمریکا باز شد.
ژل آلوئه ورا شفاف بوده و در قسمتهای داخلی برگ آلوئه ورا یافت میشود. شیره آلوئه ورا زرد رنگ است و دقیقا در زیر پوست این گیاه قرار دارد. برخی از محصولات آلوئه ورا از له کردن کل برگ آلوئه ورا تهیه میشوند؛ بنابراین محتوی هر دو جزء این گیاه خواهند بود.
در سرده سگلها، آلوئه ورا بیشترین فعالیت بیولوژیکی را دارد. در آلوئه ورا 75 جزء فعال وجود دارد، این اجزا شامل ویتامینها، مواد معدنی، ساکاریدها، آنتراکینونها، اسیدهای آمینه، آنزیمها، لیگنین، ساپونینها و اسید سالیسیلیکها هستند. آلوئه ورا 20 تا از 22 اسید آمینه مورد نیاز انسان و هر 8 اسید آمینه ضروری برای بدن را در خود دارد.
آلوئه ورا بسیاری از ویتامینها و مواد معدنی حیاتی را در خود جای داده است. این مواد برای رشد و عملکرد مناسب دستگاههای بدن ضروری هستند. این ویتامینها و مواد معدنی عبارتند از:
خواص و شرایط نگهداری آلوئه ورا
گزارشهای متعددی از تأثیر استفاده موضعی آلوئه ورا در بهبود عارضههای پوستی مانند پسوریازیس (صدفک)، اگزما، موکوزیت دهان، زخم پای دیابتی و درمان سوختگیها خبر میدهند. اولین مطالعه روی خواص آلوئه ورا در سال 1935 صورت گرفت. نتیجهی این مطالعه نشان داد عصاره آلوئه ورا میتواند باعث بهبود سریع خارش و سوختگی ناشی از درماتیت تشعشعی شود.
در سال 1996 گروه فیزیولوژی بالینی سوئد مطالعاتی روی 60 بیمار مبتلا به پسوریازیس مزمن انجام داد. دستهای از بیماران به کمک کرم دارونما (پلاسیبو) و دستهای دیگر به کمک کرم آلوئه ورا تحت درمان قرار گرفتند. در نهایت درصد درمان به کمک آلوئه ورا 83 درصد و با کرم دارونما تنها 7 درصد بود. همچنین در طول 12 ماه پس از درمان هیچ موردی از بازگشت این عارضه گزارش نشد.
در سال 2009 مطالعات سازماندهی شده و گستردهای روی تأثیرات آلوئه ورا بر مشکلات پوستی صورت گرفت. نتیجه این مطالعات نشان داد مصرف خوراکی آلوئه ورا در موشها در بهبود زخمها، کاهش اندازه پاپیلوما (تومور خوشخیم در بافت اپیتلیال) و کاهش 90 درصدی انتشار تومورها به کبد، طحال و مغز استخوان مؤثر است. این مطالعات نقش آلوئه ورا در درمان تبخال دستگاه تناسلی، پسوریازیس، اگزما، یخزدگی، سوختگی و التهاب را نیز اثبات میکرد. همچنین آلوئه ورا میتواند بهعنوان یک ماده ضد میکروبی و ضد قارچی بی خطر مورد استفاده قرار بگیرد.
با توجه به خطر تشعشعات تسلیحات هستهای، دولت ایالات متحده تحقیقاتی را روی تأثیر آلوئه ورا در درمان سوختگیهای دمایی و تشعشعاتی انجام داد. این تحقیقات نشان میداد ژل آلوئه ورا باعث محافظت پوست در مقابل تشعشعات میشود.
در سال 1959 میلادی سازمان غذا و داروی ایالات متحده تأثیر پماد آلوئه ورا را در درمان سوختگیهای پوستی تأیید کرد. مصرف ژل آلوئه ورا در محل سوختگی با سرکوب تحریکات پرتو فرابنفش، سرعت بهبود سوختگی را افزایش میدهد.
در صورت بروز تبخال روزی چند مرتبه ژل آلوئه ورا را روی محل مورد نظر بمالید. با این کار احساس ناراحتیتان کمتر شده و تبخال زودتر درمان میشود. از جایی که خوردن آلوئه ورا خطری ندارد، دیگر نیازی نیست که نگران خورده شدن آن هنگام مالیدن به لبهایتان شوید. آلوئه ورا خاصیت ضد ویروسی و ضد التهابی دارد و با مالیدن روی تبخال یا سایر زخمهای دهان روند درمان تسریع میشود.
اسیدهای آمینه، ویتامین B6، B2، B1 و ویتامین C موجود در آلوئه ورا نیز در درمان تبخال مؤثرند. به عنوان مثال ویتامین B6 مانند یک مسکن طبیعی عمل کرده و باعث تولید پادتنهایی میشود که به دستگاه ایمنی کمک میکنند.
آلوئه ورا درمانی طبیعی برای خارش پوست سر و خشکی موهاست. آلوئه ورا با داشتن مواد مغذی، ویتامینها و مواد معدنی به سلامت و تقویت موهای سر کمک میکند. آلوئه ورا به خاطر خواص ضد باکتری و ضد قارچی در کاهش شوره سر نیز مؤثر است. همچنین آنزیمهای موجود در ژل آلوئه ورا با زدودن سلولهای مردهی موجود پوست سر، به رویش مجدد مو توسط فولیکولها کمک میکند.
آلوئه ورا از خارش ناشی از شوره و خشکی پوست سر جلوگیری میکند. مصرف بیش از حد شامپوها و نرمکنندهها میتواند موجب آسیب رساندن به مو و التهاب و حساسیت پوست سر شود. افزودن آلوئه ورا به این شامپوها راهی مناسب برای زدودن سر از باکتریها و کاهش ناراحتیهای پوست سر است.
خواص و شرایط نگهداری آلوئه ورا
تأثیر شیره آلوئه ورا بهعنوان ملین مورد آزمایشهای دقیقی قرار گرفته است. آنتراکینونهای موجود در شیره آلوئه ورا از یبوست جلوگیری میکنند. این مواد با افزایش آب روده و ترشح مخاط، حرکات رودهای را افزایش میدهند. نتیجه این انقباضات شکسته شدن بیشتر مواد غذایی و مخلوط شدن بهتر آن با کیموس است.
در یک آزمایش 28 بزرگسال سالم مورد آزمون قرار گرفتند. در این آزمون اثر آلوئه ورا با یک دارونمای قویتر از فنل فتالئین مقایسه شد. در نتیجه مشاهده شد آلوئه ورا در درمان یبوست تأثیر بیشتری دارد.
به خاطر وجود ترکیبات ضد التهابی و ضد یبوست، آلوئه ورا به گوارش و هضم غذا کمک میکند. مصرف آب آلوئه ورا در هضم غذا، تنظیم اسید، کاهش تشکیل مخمرها، تقویت باکتریهای مفید و تنظیم حرکات رودهای مؤثر است.
بر اساس مطالعهای که در یک مجله پژوهشی در زمینه علوم پزشکی منتشر شد، میزان ناراحتی در 33 بیمار مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر با مصرف دو وعده (هر وعده 30 میلیلیتر) آب آلوئه ورا در روز کاهش یافت. همچنین مصرف آلوئه ورا نفخ شکم شرکت کنندگان را کاهش داد، ولی بر سایر ویژگیهای مدفوع تأثیری نداشت. اگر چه نتایج این مطالعه نشان داد آلوئه ورا برای سندروم روده تحریک پذیر مفید است، برای معرفی آن به عنوان درمان مؤثر این بیماری به مطالعات بیشتری نیاز است.
در مطالعات دیگری آلوئه ورا روی تعدادی از موشهایی که مشکلات معده و روده داشتند، مورد آزمون قرار گرفت. میزان اسید معده در موشهایی که با آلوئه ورا تحت درمان قرار گرفتند، کاهش چشمگیری نشان میداد. آلوئه ورا با خاصیت ضد میکروبی و تسکین دهندگی خود در تسکین دردهای زخم معده مؤثر است و به ترمیم سلولهای پوششی معده کمک میکند.
آنزیمهای موجود در آلوئه ورا پروتئین را شکسته و آن را به اسیدهای آمینه تبدیل کرده و در اختیار سلولها قرار میدهد. آنزیم برادی کیناز موجود در آلوئه ورا به دستگاه ایمنی در نابودی عفونتها کمک میکند.
عنصر روی برای عملکرد مناسب دستگاه ایمنی ضروری است. مصرف آلوئه ورا میتواند کمبود روی را جبران کرده و دستگاه ایمنی را تقویت کند. روی به بهبود بیماریها، نابودی باکتریها و محافظت غشای سلولی کمک میکند. روی قسمتی از ساختمان گیرندههای هورمونی و پروتئینهایی است که در سلامتی، تنظیم حالت روحی و عملکرد دستگاه ایمنی نقش دارند.
بر اساس گزارشی که در سال 2014 منتشر شد، آلوئه ورا به سلامت دندانها کمک میکند. آلوئه ورا خاصیت ضد عفونی کنندگی، ضد التهابی، ضد ویروسی و ضد قارچی دارد و بدون بروز حساسیت و عوارض جانبی، عملکرد دستگاه ایمنی را بهبود میبخشد.
ما میدانیم که التهابات ریشه بسیاری از بیماریهاست. آلوئه ورا با داشتن ویتامینها (C، A و E) و مواد معدنی مختلف به کاهش التهاب و مبارزه با آسیبهای ناشی از رادیکالهای آزاد کمک میکند.
ویتامین A در حفظ سلامت بینایی، دستگاه عصبی و پوست مؤثر است، زیرا با خاصیت آنتی اکسیدانی خود با التهاب مبارزه میکند. ویتامین C بدن را در مقابل بیماریهای قلبی عروقی، مشکلات سلامتی پیش از تولد، بیماریهای چشم و چین و چروک پوست محافظت میکند. ویتامین E با خاصیت آنتی اکسیدانی خود آسیبهای ناشی از رادیکالهای آزاد را کاهش میدهد، با التهابات مبارزه میکند و سرعت پیر شدن سلولها را کاهش میدهد.
خاصیت آنتی اکسیدانی آلوئه ورا در کاهش مضرات دود سیگار و پرتوهای فرابنفش نور خورشید نیز مؤثر است. علاوه بر این به محافظت پوست در مقابل سرطان و مبارزه با التهابات ناشی از آفتاب سوختگی کمک میکند. آلوئه ورا یک داروی طبیعی برای درمان آکنه و اگزما محسوب میشود. برادی کیناز موجود در آلوئه ورا با استفاده موضعی روی پوست، التهابات را کاهش میدهد.
بر اساس شواهد موجود آلوئه ورا میتواند هایپرگلیسمی مزمن و مشکلات ناشی از چربی بالا را در بیماران مبتلا به دیابت کاهش دهد. این مشکلات در بیماران دیابتی رایج بوده و یکی از علل اصلی بروز مشکلات قلبی عروقی هستند؛ بنابراین میتوان عنوان داروی طبیعی دیابت را نیز به لیست فواید آلوئه ورا افزود.
در یک آزمون بالینی 72 زن مبتلا به دیابت شرکت کردند. به دستهای از بیماران روزانه یک قاشق غذاخوری ژل آلوئه ورا و به دسته دیگر یک دارونما به مدت 6 هفته داده شد. قند خون و تری گلیسرید بیمارانی که آلوئه ورا مصرف کردند، بهطور چشمگیری کاهش یافت. در آزمون بعدی تأثیر آلوئه ورا و دارونما به همراه داروی کاهش قند خون گلی بن کلامید مورد ارزیابی قرار گرفت. در این آزمون نیز زمانی که آلوئه ورا به همراه گلی بن کلامید مورد استفاده قرار گرفت، تأثیر بسیار بیشتری از مصرف دارونما به همراه گلی بن کلامید نشان داد.
خواص و شرایط نگهداری آلوئه ورا
آلوئه ورا از سال 1820 میلادی رسما در کتب داروشناسی ایالات متحده جزو داروهای ضد یبوست و محافظ پوست ثبت شد. آلوئه ورا در دهه 1930 میلادی برای درمان سوختگیهای ناشی از پرتو درمانی در پوست و غشای مخاطی مورد استفاده قرار گرفت. در سال 2004 میلادی ارزش آلوئه ورای خام مصرفی در صنایع حدود 125 میلیون دلار و ارزش محصولات تولیدی و عرضه شده به بازار حدود 110 میلیارد دلار تخمین زده شد.
امروزه شرکتهای تولیدکننده لوازم آرایشی شیره آلوئه ورا یا سایر مشتقات آن را در محصولات مختلفی مانند لوازم آرایشی، صابونها، کرمهای ضدآفتاب، بخور، ژل اصلاح، شامپو، دستمال کاغذی و مرطوب کنندهها استفاده میکنند. همچنین از آلوئه ورا در صنایع غذایی و تولید برخی محصولات مانند نوشیدنیها و دسرها استفاده میشود. عصاره آلوئه ورا میتواند برای تازه نگه داشتن مواد غذایی هم استفاده شود.
فرآوری آلوئه ورا در صنعت میتواند روی خواص آن تأثیر بگذارد. در صنعت معمولا برگ کامل آلوئه ورا با فرآیندهای له کردن، آسیاب کردن یا خرد کردن تبدیل به مایع میشود و سپس با عبور از صافی و پایدارکنندههایی عصاره آلوئه ورا به دست میآید. امکان دارد در برخی از این روشها محصول نهایی دیگر خاصیت چندانی نداشته باشد.
پس از عصاره گیری به کمک حرارت و صافیها محصولات نهایی تولید میشوند. تمام این مراحل میتوانند فواید آلوئه ورا را به حداقل برسانند. برای اطمینان از مقدار و کیفیت آلوئه ورای موجود در محصولات صنعتی شورای بین المللی علوم آلوئه گواهینامهای به محصولات مورد تأیید این شورا اعطا میکند. بهتر است محصولاتی را خریداری کنید که گواهی این شورا روی آنها وجود دارد.
پیدا کردن محصولات حاوی آلوئه ورا کار سختی نیست. در اغلب فروشگاههای لوازم بهداشتی و آرایشی و داروخانهها میتوانید این محصولات را پیدا کنید. خودتان هم میتوانید آلوئه ورا را در خانه پرورش دهید. آن را در کنار پنجره یا هر جایی که در معرض نور خورشید باشد، قرار دهید. آلوئه ورا خورشید را دوست دارد. میتوانید گلدان آلوئه ورا را در فصل تابستان بیرون از خانه بگذارید.
آلوئه ورا جزو گیاهان آبدار است و مقدار زیادی آب در برگهای خود ذخیره میکند. با این حال باید حداقل 2 یا 3 بار در ماه آن را آبیاری کنید. در فصل زمستان گیاه آلوئه ورا به خواب میرود. باید در این زمان به آن بسیار کم آب بدهید. با پرورش آلوئه ورا میتوانید با هزینهای اندک از فواید معجزه آسای این گیاه بهره مند شوید.
خواص و شرایط نگهداری آلوئه ورا
دوز توصیه شده آلوئه ورا بر اساس تحقیقات و منابع منتشر شده در زیر آمده است. میزان آلوئه ورای موجود در محصولات را قبل از مصرف بخوانید. اگر با مصرف آلوئه ورا عوارض جانبی مشاهده کردید با پزشکتان مشورت کنید.
شیره آلوئه ورا نباید به مقدار زیاد مصرف شود، زیرا ممکن است عوارض جانبی مانند درد معده یا گرفتگی عضلات را به دنبال داشته باشد. مصرف بیش از اندازه و طولانی مدت شیره آلوئه ورا میتواند باعث بروز اسهال، مشکلات کلیوی، وجود خون در ادرار، کاهش پتاسیم، ضعف عضلانی، کاهش وزن و مشکلات قلبی شود.
اگر باردار هستید یا نوزادتان را شیر میدهید، از مصرف ژل یا شیره آلوئه ورا اجتناب کنید، زیرا گزارشهایی مبنی بر سقط جنین و نقصهای مادرزادی نوزاد در اثر مصرف آلوئه ورا وجود دارند. ممکن است کودکان زیر 12 سال با مصرف آلوئه ورا دچار درد شکم، گرفتگی عضلات و اسهال شوند؛ بنابراین مصرف آلوئه ورا برای آنها توصیه نمیشود.
بر اساس تحقیقات مصرف آلوئه ورا در بیماران دیابتی قند خون را کاهش میدهد؛ بنابراین اگر مبتلا به دیابت هستید، در صورت مصرف خوراکی آلوئه ورا، به دقت قند خونتان را کنترل کنید.
اگر بیماریهای روده از قبیل کرون، کولیت زخمی یا گرفتگی و انسداد روده دارید، از مصرف شیره آلوئه ورا اجتناب کنید، زیرا شیره آلوئه ورا میتواند باعث تحریک روده شود.
در صورتی که بواسیر دارید، از مصرف شیره آلوئه ورا خودداری کنید، زیرا میتواند شرایط را بدتر کند.
مصرف مقادیر بالای شیره آلوئه ورا میتواند باعث اختلالات کلیه و مشکلات جدی دیگری شود؛ بنابراین اگر مشکلات کلیوی دارید، از مصرف شیره آلوئه ورا خودداری کنید.
آلوئه ورا با تأثیر بر قند خون میتواند قبل و بعد از عمل جراحی، در روند کنترل قند خون دخالت کند؛ بنابراین از دو هفته قبل از عمل جراحی مصرف آلوئه ورا را متوقف کنید.
اگر از دیگوکسین (از داروهای مؤثر در درمان نارسایی قلبی) استفاده میکنید، از مصرف شیره آلوئه ورا خودداری کنید. آلوئه ورا خاصیت ضد یبوست داشته و باعث کاهش پتاسیم خون میشود. کاهش پتاسیم خون میتواند عوارض جانبی دیگوکسین را تشدید کند.
اگر از داروهای زیر استفاده میکنید، پیش از مصرف آلوئه ورا با پزشکتان مشورت کنید:
✅ این گیاه به نور بسیار زیاد اما غیر مستقیم نیاز دارد. برای نگهداری آلوئه ورا در منزل آن را کنار پنجرههای شرقی یا غربی نگهداری کنید.
✅ این گیاه مانند کاکتوسها به آب زیادی احتیاج ندارد و باید در زمانی که خاک خشک شده به آن آب بدهید به این صورت که یک بند انگشت خود را داخل خاک فرو کرده و اگر خشک بود اقدام به آبیاری کنید. همچنین میتوانید هر 12 الی 14 روز یکبار اقدام به آبیاری کنید که در زمستان این مقدار به ماهی یکبار کاهش پیدا میکند.
✅ مقدار آبیاری باید به گونهای باشد که آب از زهکش بیرون نزند و اگر این اتفاق افتاد سریع آب را از زهکش خالی کنید تا رطوبت آن به ریشه گیاه آسیب نرساند.
✅ دمای مناسب نگهداری آلوئه ورا 17 الی 25 درجه سانتیگراد است و سرما و گرمای بیش از اندازه به آن آسیب میرساند و این گیاه نباید در شبهای سرد بیرون از خانه یا کنار پنجره باشد.
✅ خاکی که برای پرورش آلوئه ورا استفاده میکنید باید نرم بوده و زهکشی مناسبی داشته باشد تا رطوبت داخل آن باقی نماند که بتواند باعث پوسیدگی ریشه شود. از بهترین خاکهایی که میتوانید برای آلوئه ورا استفاده کنید، ترکیبی از ماسه یا پرلیت 40 درصد با خاک برگ است.
✅ گیاه آلوئه ورا دارای رشدی سریع است و ریشههای آن مایل به گسترش هستند، بنابراین تعویض گلدان باید پس از 1 تا 2 سال انجام گیرد تا از انبوه شدن ریشهها جلوگیری شود.
✅ مراقب باشید هنگام تعویض خاک، زهکشیهای گلدان را مسدود نکنید.
✅ هنگام انتخاب گلدان به سایز آن توجه کنید. انتخاب گلدانهای کوچک شما را خیلی زود به دردسر تعویض گلدان میاندازد؛ بنابراین بهتر است متناسب با سن گیاه و حجم ریشه آن سراغ گلدان مناسب بروید.
✅ زمانی گلدان را آبیاری کنید که ریشه گیاه در خاک جدید کاملا استقرار یافته باشد.
✅ اگر از خاک مخلوط با کود برای پرورش آلوئه ورا استفاده شود فقط لازم است که یک بار و در فصل بهار به آن مجدد کود داده شود، برای گیاه آلوئه ورا باید از کود رقیق یا کود نیمه قوی استفاده کرد.
✅ چنانچه خاک حاصلخیز نیست باید کود نیمه قوی را در هر ماه یک بار از ابتدای بهار تا آخر تابستان به گیاه داد، کودهای ارگانیک و کودهای گرم را برای گیاهان کاشته شده در محیط بیرون میتوان استفاده کرد.
منابع: چطور – ایران درخت